หยี่หลองสิ๋น (二郎神) คือชื่อตำแหน่งของเทพพิทักษ์ (Taoist Protector) ในศาสนาเต๋า ที่เกี่ยวพันกับธาตุน้ำ (道教神名)และกำจัดปีศาจร้ายหรือพลังชั่วร้ายต่างๆ ซึ่งตามระบบของเทพในศาสนาเต๋าแล้ว จะมีอยู่ด้วยกันสามท่าน ตามยุคสมัยต่างๆกันดังนี้
1. ลี้หยี่หลอง (李二郎)บุตรชายของลี้ปิง (李冰) ซึ่งเป็นรับราชการเป็นแม่ทัพในรัฐฉู่ (蜀將 ปัจจุบันอยู่บริเวณมณทลเสฉวน) ท่านเกิดสมัยจั้นกว๋อ 戰國時代 หรือประมาณ 250 ปีก่อนคริสตกาล ในสมัยนั้น ท่านและบิดาของท่านได้ร่วมกับประชาชนในการขุดคลองเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมและเพื่อการชลประทาน ซึ่งต่อมาปรากฎว่ามีปีศาจงูมาอาละวาดสร้างความเสียหายในคลองนั้น หลังจากที่ได้เปิดใช้มาเป็นเวลาหนึ่งปี จึงทำให้ท่านและบิดาต้องเข้าทำการต่อสู้ปราบเจ้าปีศาจงูตัวนั้นลงได้ นับตั้งแต่นั้นมาผู้คนต่างกราบไหว้ยกย่องท่านให้เป็นเทพเจ้า และได้สร้างศาลบูชา หลังจากที่ท่านได้เสียชีวิตลง
ในยุคต่อมา ลี้ปิงได้รับชื่อที่ได้รับการแต่งตั้งว่า กงเจ่อ๋อง (廣濟王)และ ลี้หยี่หลอง เป็น หุ้ยเหลงถาว (惠靈侯)ปัจจุบันศาลเจ้าที่สร้างให้สองพ่อลูก ตั้งอยู่บริเวณแม่น้ำหมิน เสฉวน มีชื่อว่า ศาลเจ้าหยี่อ๋อง (二王庙)
หมายเหตุ หนังสือบางเล่มก็ระบุตัวลี้ปิงเองคือเทพหยี่หลองเช่นกัน
ภาพจากสำนักข่าวซินหัว
2. นักพรตเต๋าจากภูเขาชิ่งเชี๋ย ชื่อว่า ติวอยู่ (青城道士趙昱)หรือ ติวตงเบ๋ง(趙仲明) เกิดในสมัยซุ่ย (隋朝 ปี ค.ศ. 581-618)และเคยรับราชการเป็นผู้ตรวจการมณฑลมาก่อน ท่านได้ศึกษาเต๋าจากอาจารย์ลี้ยู่ (李珏) จากนั้นได้ปลีกวิเวก พาตัวเองขึ้นไปฝึกฝนที่ภูเขาชิ่งเชี๋ย (青城山)
ต่อมาปีหนึ่งได้ปรากฎมีปีศาจพรายน้ำขึ้นมาอาละวาดที่รัฐเจีย ติวอยู่จึงลงจากภูเขาเพื่อมาปราบปีศาจตนนี้ หลังจากได้ต่อสู้กันพักใหญ่ เจ้าอยู่ก็สามารถปราบปีศาจพรายน้ำตนนี้ลงได้ราบคาบ
จากวีรกรรมนี้เอง ชาวบ้านได้สร้างศาลเจ้าเพื่อสักการะบูชาท่าน บริเวณปากแม่น้ำ และต่อมาชาวบ้านได้เรียกท่านเป็น ก่วนข้าวหยี่หลองสิ๋นติวอยู่(灌口二郎神趙昱) ศาลเจ้าของท่านปัจจุบันยังมีให้เห็นอยู่ที่มณฑลเสฉวนครับ
3. หยี่หลองสิ๋น เอี่ยวเจี้ยน (二郎神楊戩)
ถือได้ว่าหยี่หลองสิ๋นเอี่ยวเจี้ยน เป็นเทพหยี่หลองที่ใหม่ที่สุดครับ เพราะเป็นเทพที่ปรากฎให่หนังสือพงศาวดารห้องสิ๋น (封神榜) ซึ่งพงศาวดารเรื่องนี้ได้ปรากฎมีขึ้นในสมัยปลายราชวงศ์หมิงเองครับ (晚明年間)
ในพงศาวดารห้องสิ๋นนั้น ได้มีการเรียกเอี่ยวเจี้ยนว่าเป็น หัวหน้าแห่งภูเขาหมุ่ย(梅山首領) ซึ่งได้ปราบปีศาจ 6 ตนและต่อมาปีศาจทั้งหกนี้ได้กลายมาเป็นคณะผู้ติดตามเอี่ยวเจี้ยนไป ทำให้ต่อมาภายหลัง ชาวบ้านเรียกรวมๆกันเป็น เจ็ดเทพแห่งภูเขาหมุ่ยครับ(梅山七聖 - 封神榜里的梅山七怪朱子真、杨显、戴礼、金大升、常昊、吴龙和白猿袁洪) และยังมีเรื่องเล่าชาวบ้านอีกว่าท่านเป็นหลานของหยกอ๋องซ่งเต่อีกด้วยครับ(玉皇大帝之姪)
เรื่องราวต่างๆของเอี่ยวเจี้ยนนั้น สามารถหาได้ง่ายตามละครทีวี หนังสือ หรือหนังสือการ์ตูน เรื่องห้องสิ๋นครับ มีให้หากันดู อ่าน แพร่หลาย
ในการที่จะหาจุดสังเกตุเพื่อระบุกิมสิ้นว่าเป็นหยี่หลองสิ๋น ให้ดูจุดสังเกตุดังนี้ครับ
1. ใบหน้ามีสีขาว (หรือสีทั่วไปก็ได้ครับ) และ มีตาสามตา
2. ถือทวนสามแฉก
3. มีสุนัขดำข้างกาย
4. มีการทำสัญลักษณ์นิ้ว เป็นสัญลักษณ์ของกระบี่ (เหมือนตอนเราชูสองนิ้ว เวลารำกระบี่ไท่เก็ก)
ปัจจุบันมีคนเข้าใจสบสันและแยกแยะไม่ออกครับ ระหว่าง ฮั่วกวงไต่เต่ ซึ่งมีสามตาเหมือนกัน และหยี่หลองสิ๋น ยังงัยก็ให้ดูจุดสังเกตดังกล่างข้างต้นครับ
หนังสืออ้างอิง:
道教天尊地仙吉神图说/禾三千: 黑龙江美术出版社,2005.12 ISBN:7-5318-1525-7
神的故事 .100位影響中國人心靈信仰的神/星佑著 .--台北市：好讀, 2002[民91] ISBN 957-455-152-0
道教小辞典: 上海辞书出版社, 2001.12 ISBN 7-5326-0734-8